De verwerkingswijze van baten uit nalatenschappen wordt in de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ)-bundels bepaald. Een belangrijk uitgangspunt is dat een bate uit nalatenschap op het moment waarop de bate betrouwbaar kan worden vastgesteld, verantwoord moet worden. De herziening van ‘RJ-Uiting 2020-10: verwerking baten uit nalatenschappen’ heeft op 22 februari 2021 plaatsgevonden. Het doel van de RJ was om goededoelenorganisaties een alternatief te bieden op het gebied van verwerking van nalatenschappen. Volgens de nieuwe verwerkingswijze mogen baten uit nalatenschappen verwerkt worden op het moment dat de akte van verdeling ontvangen is. Als er geen akte van verdeling is, worden de baten verwerkt in het verslagjaar waarin de rekening en verantwoording is ontvangen.
Halverwege 2022 heeft WITh Accountants onderzoek gedaan naar de herziening. Het doel van dit onderzoek was om de voor- en nadelen van de nieuwe alternatieve verwerkingswijze volgens financiële medewerkers, controllers, gebruikers van de jaarrekening en accountants op een rij te zetten.
‘Volgens de theorie is het alternatief voor kleinere organisaties een hulpmiddel om administratieve lasten te verminderen. De nieuwe verwerkingswijze van baten uit nalatenschappen scheelt volgens alle geïnterviewden tijd en kosten. Dit omdat van tevoren geen schattingen gemaakt moeten worden en achteraf hoeven de nalatenschappen niet gecorrigeerd te worden. Zo kan een organisatie tijd en kosten besparen op de administratieve werkzaamheden. Ontvangt een organisatie veel complexe nalatenschappen waardoor deze na de afwikkeling vaak correcties moet uitvoeren, dan is de alternatieve verwerkingswijze een optie. Alle geïnterviewde organisaties die het alternatief toegepast hebben noemden dit als voordeel van de nieuwe methode. Het geeft namelijk rust dat er geen afwijkingen in de juistheid van het bedrag zijn, omdat men wacht met boeken totdat de akte van verdeling ontvangen is.
Een ander voordeel van de alternatieve verwerkingswijze is dat de baten gelijklopen met de daadwerkelijke inkomsten. Een aantal organisaties gaven aan dat het voor het liquiditeitsmanagement veel overzichtelijker is. Op die manier kunnen de daadwerkelijke inkomsten uit baten altijd vastgesteld worden.
Eén van de te verwachten nadelen volgens de theorie was onvergelijkbaarheid van de jaarrekeningen. De geïnterviewde expert op het gebied van nalatenschappen en alle accountants die hun mening gaven, zijn het daarmee eens. Onder de geïnterviewde organisaties werd het nadeel onvergelijkbaarheid maar beperkt genoemd. Dit komt vooral omdat het meer een nadeel is voor de gebruikers van de jaarrekening dan voor de organisaties zelf.
Een goed inzicht in de resultaat en vermogen van een organisatie is belangrijk. De meerderheid van de geïnterviewde organisaties vindt dat door de overstap naar de alternatieve verwerkingswijze moeilijker inzicht in het vermogen verkregen kan worden. Bovendien kan een vertekend beeld ontstaan of gecreëerd worden. Heeft een organisatie veel vermogen en wil deze de baten wat uitstellen, dan kan in dit geval voor de alternatieve verwerkingswijze gekozen worden. Dit geeft dan een ander beeld van het vermogen in dat boekjaar.
Continuïteit in de verwerking van de cijfers werd ook genoemd door een aantal geïnterviewden. Van alle organisaties die nalatenschappen volgens de hoofdbepaling gewaardeerd hebben vond 31% continuïteit in de cijfers doorslaggevend. Een deel van de organisaties heeft daarom niet voor de alternatieve verwerkingswijze gekozen.
De overstap naar de aanvullende verwerkingswijze is wel een stelselwijziging. Wat belangrijk is, is dat het eenmaal gekozen stelsel consistent toegepast moet worden. De beslissing moet toekomstbestendig zijn.
In welk geval de nieuwe methode het beste toegepast kan worden hangt van meerdere factoren af. De genoemde voor- en nadelen kunnen door organisaties als meetlat gebruikt worden om zo tot een goed besluit te komen. Zijn de eerdergenoemde gevallen waarin het alternatief een voordeel zou kunnen bieden niet van toepassing op een organisatie, dan kan deze naar mijn mening de baten uit nalatenschappen beter volgens de hoofdbepaling waarderen.
Inzicht in vermogen, onvergelijkbaarheid van jaarrekeningen en verkeerd beeld in de cijfers zijn hele sterke redenen waarom een organisatie nalatenschappen volgens de hoofdbepaling zou blijven verwerken.
Heeft u vragen of wilt u meer weten over dit onderzoek? Voor meer informatie neemt u contact op met Vivien Kovács (v.kovacs@withaccountants.nl | 088 – 0184 500).
